در روایات است که پیامبر(ص) وقتی به معراج رفت خداوند به او آموخت تا نماز بخواند و ایشان امام شده و فرشتگان به او اقتدا کردند. نخستین نمازی که پیامبر(ص) به جا آورد نماز ظهر بود.

البته در تاریخ آمده که در زمین نیز نخستین نمازی که پیامبر(ص) به جا آورد، نماز ظهر بود. پس نماز ظهر هم در معراج و هم در زمین نخستین نمازی است که ایشان به جا آورده است.

یعقوبى مى‏نویسد: «نخستین نمازى که بر پیامبر(صلی الله علیه و آله) واجب شد؛ نماز ظهر بود. حضرت جبرئیل(علیه‎السلام) فرود آمد و وضو گرفتن را به ایشان آموزش داد و چنان که جبرئیل وضو گرفت، رسول خدا هم وضو گرفت. سپس نماز خواند تا به پیامبر آموزش دهد که چگونه نماز بخواند، پس رسول خدا اقامه نماز را فراگرفت.

به روایت برخی دیگر: نخستین نمازى که رسول خدا(صلی الله علیه و آله) خواند، «صلوة وسطى»، یعنى همان نماز ظهر بود و آن روز هم جمعه بود، و سپس «خدیجه» دختر «خویلد» رسید و رسول خدا به او خبر داد. پس وضو گرفت و نماز خواند. آنگاه «على بن أبى طالب» رسول خدا را دید و آنچه را دید انجام مى‏دهد انجام داد.( ترجمه تاریخ یعقوبى، ج 1، ص 378؛ سیرة النبی، ج 1، ص 263 ـ 264 )

پس باید گفت نخستین بار نمازهاى یومیّه در سفر معراج واجب شد و نماز ظهر در زمین نیز در همان روزی بود پیامبر(صلى الله علیه وآله) از سفر معراج بازگشت. پس نماز ظهر نخستین نماز بوده است که ایشان به جا آورده است.

آیت الله جعفر سبحانی در این باره می گویند: از مسلمات حدیث و تاریخ این است که در شب معراج ، خدا دستور داده است که امت پیامبر هر شبانه روز در پنج وعده نماز بخوانند.( سبحانی، جعفر، فروغ ابدیت، نشر دانش اسلامی، 1363 ش، ج 1، ص 385)

مرحوم کلینی جریان وجوب نماز در شب معراج و نحوه انجام آن را ضمن حدیث معراج به تفصیل بیان کرده، از جمله آورده است: در شب معراج خطاب به پیامبر ـ صلی الله علیه و آله ـ گفته شد: یا محمد به نزد آبی که از پایین عرش جریان دارد و اسم آن (ص) است، نزدیک شو و با آن آب وضوء نما و برای پروردگارت نماز بگذار، حضرت نزد آن آب رفت و با دست راست از آن آب برداشت ، خطاب شد: صورتت را بشوی؛ زیرا تو بسوی عظمت من نگاه می کنی، بعد هر دو دست راست و چپ را بشوی، زیرا با دست خود کلام مرا می گیری، بعد سرت را بعد هر دو پایت را مسح کن زیرا بر تو برکت نازل می کنم و به جایی ترا می برم که هیچ کس نرفته است. بعد خطاب شد: یا محمد به سوی (حجرالاسود) روی گردان و تکبیر بگو: بعد خطاب شد: نام مرا بخوان، «بسم الله الرحمن الرحیم» بگو، بعد خطاب شد که مرا حمدکن (سوره حمد را تا آخر بخوان) بعد وحی شد: ای محمد اوصاف پروردگارت را بگو که در سوره توحید آمده است (قل هو الله احد...) را بخوان، بعد وحی شد که برای پروردگارت رکوع بجا آور و در آن خدا را تعظیم نما «سبحان ربی العظیم» بگو، بعد وحی شد، سرت را بردار و راست قامت بایست، بعد وحی آمد که برای پروردگارت سجده کن و بگو: «سبحان ربی الاعلی» بعد وحی شد راست بنشین، وقتی حضرت نشست و به سوی عظمت خداوند نگاه کرد که برای او تجلی کرده بود، دوباره سر به سجده گذاشت. بعد خطاب رسید سر از سجده بردار و دوباره راست قامت بایست و همان کار قبل را تکرار نما (در رکعت دوم به جای سوره توحید سوره قدر را دستور داده شد که حضرت بخواند که اوصاف و نسبت پیامبر و اهل بیت ـ علیهم السّلام ـ است) بعد از انجام سجده دوم در رکعت دوم، حضرت راست نشست و تشهد خواند و بر خود و اهلبیت خود درود فرستاد، بعد دید که ملائکه ی الهی و انبیاء در اطراف او صف کشیده اند، حضرت طبق دستور خداوند فرمود: «السلام علیکم و رحمة الله و برکاته»( کلینی، محمد بن یعقوب، الفروغ من الکافی، بیروت، نشر دار التعارف، 1401 ق، ج 3، ص 482 تا ص 489)

البته معراج و اسراء در شب اتفاق افتاده است(اسراء، آیه 1)، ولی از آن جایی که برای خداوند شب و روز معنایی ندارد: لیس عند ربکم(عندالله – عند ربنا) صباحا و لامساء؛ برای پروردگارتان صبح و شبی نیست؛ بلکه برای خداوند همیشه ظهور و بروز و یوم و روز است، باید گفت که روز و آن نیز ظهر که اظهر زمان ظهور و بروز است، بهترین زمان برای نماز است. از همین روست که در آیات قرآنی بر محافظت و مواظبت بر نمازها به ویژه نماز ظهر تاکید شده است. خداوند می فرماید: حَافِظُواْ عَلَى الصَّلَوَاتِ والصَّلاَةِ الْوُسْطَى وَقُومُواْ لِلّهِ قَانِتِینَ؛ بر نمازها و نماز میانه مواظبت کنید، و خاضعانه برای خدا به پا خیزید.(بقره، آیه 238؛ مجمع البیان، ذیل آیه)

طبرسی در مجمع البیان می نویسد: از امیر مؤمنان(ع) نقل کرده‏اند که ضمن تأیید این دیدگاه، فرمود: نماز ظهر نخستین نمازى است که واجب شد: «... و اوّل صلوة فرضت...».

همچنین از آن حضرت (ع) روایت کرده‏اند که فرمود: پیامبر گرامى(ص) مى‏فرمود: خدا در آسمان دنیا، پدیده‏اى دایره‏مانند خلق کرده است که وقتى خورشید از آن مى‏گذرد، همه موجودات، پروردگار خویش را تسبیح مى‏گویند؛ به همین جهت، خداوند نماز ظهر را واجب ساخت تا در آن ساعت خوانده شود؛ چرا که آن ساعت، همان ساعت مبارکى است که درهاى آسمان گشوده مى‏شود و تا پایان برگزارى نمازها بسته نمى‏شود، و در آن ساعت است که دعا به هدف اجابت مى‏رسد.(مجمع البیان، ذیل آیه)